ATMOSFERADAGI KIMYOVIY IFLOSLANUVCHI MODDALARNING EKALOGIK ZARARI VA INSON SALOMATLIGIGA TA`SIRI

Authors

  • Sh.Sh.Esanov Author
  • A.SH.Ulug‘berdiyev Author

Keywords:

toksikologiya, zamin darajasidagi ozon, uglerod oksidi, karboksigemoglobin, oltingugurt dioksidi, azot oksidi

Abstract

Havo ifloslanishi zamonaviy dunyoning eng jiddiy muammolaridan biri bo‘lib, inson salomatligi va atrof-muhitga katta toksikologik ta’sir ko‘rsatadi. Ushbu maqola havo ifloslanishining manbalari, asosiy ifloslantiruvchi moddalari (zarracha moddalar, ozon, uglerod oksidi, oltingugurt dioksidi, azot oksidlari va qo‘rg‘oshin) va ularning inson salomatligiga, shu jumladan nafas olish yo‘llari, yurak-qon tomir tizimi va saraton kasalliklariga ta’sirini tahlil qiladi. Shuningdek, ekologik zararlar, jumladan, kislotali yomg‘ir, iqlim o‘zgarishi va hayotning xilmaxilligiga tahdidlar ko‘rib chiqiladi. Maqola havo sifatini baholashda ishlatiladigan ifloslantiruvchi standart indeks (PSI) va uning ahamiyatini yoritadi. JSST ma’lumotlariga asoslanib, havo ifloslanishi har yili millionlab o‘limga sabab bo‘lib, ayniqsa Osiyo mintaqasida katta xavf tug‘diradi. Maqola havo ifloslanishining oldini olish va uning ta’sirini kamaytirish bo‘yicha choralar muhokamasini taqdim etadi.

Downloads

Download data is not yet available.

References

1. Vallero, D.A. Fundamentals of Air Pollution (5th ed.). Academic Press. 2014.

2. Jacobson, M.ZAir Pollution and Global Warming: History, Science, and Solutions (2nd ed.). Cambridge University Press. 2012

3. World Health Organization (WHO). Ambient Air Pollution: A Global Assessment of Exposure and Burden of Disease 2016.

4. Kampa, M., & Castanas, E. Human Health Effects of Air Pollution. Environmental Pollution 2008. 151(2), 362-367.

5. To‘xtayev, A.S., & Hamidov, A. Ekologiya va atrof-muhit muhofazasi. O‘quv-uslubiy qo‘llanma. 2024.

6. Urokova, A. Atrof-muhit omillarining inson salomatligiga ta’siri. CyberLeninka. 2022

7. Xodjayeva, N. P., & Murotov, O.O. Zararli gazlarning atmosfera va inson salomatligiga ta’siri. CyberLeninka. 2023.

8. Spiegel, J., & Maystre, L.Y. Environmental Pollution Control. In ILO Encyclopaedia of Occupational Health and Safety. 2011

9. Manisalidis, I., Stavropoulou, E., Stavropoulos, A., & Bezirtzoglou, E.. Environmental and Health Impacts of Air Pollution: A Review. Frontiers in Public Health, 8, 14. 2020

10. Raxmatov, I. I., & To‘yqulov, Q. S. Avtomobil va uning atrof-muhitga ta’siri. CyberLeninka 2023.

11. Toxics MDPI. Special Issue: Impact of Toxic and Harmful Volatile Organic Compounds on Health and Ecology. 2025.

12. Seinfeld, J. H., & Pandis, S. N. Atmospheric Chemistry and Physics: From Air Pollution to Climate Change (3rd ed.). Wiley 2016.

Downloads

Published

2025-06-22

Issue

Section

Natural Sciences

How to Cite

ATMOSFERADAGI KIMYOVIY IFLOSLANUVCHI MODDALARNING EKALOGIK ZARARI VA INSON SALOMATLIGIGA TA`SIRI. (2025). Innovations in Science and Technologies, 2(6), 61-69. https://innoist.uz/index.php/ist/article/view/1061

Similar Articles

You may also start an advanced similarity search for this article.