MARKSHEYDERLIK TA’MINOTIDA INNOVATSION YONDASHUV: KON LAHIMLARINI RAQAMLI MODELLASHTIRISHDA SMARTFONLARDAN FOYDALANISH
Keywords:
yer osti kon lahimlari, marksheyderlik ta’minoti, fotogrammetriya, 3D modellashtirish, nuqtalar buluti, stereovizualizatsiya, relyefning raqamli modeli, Agisoft Metashape, kamera kalibrovkasi, fazoviy joylashuv, nazorat nuqtalari.Abstract
Maqolada yer osti kon lahimlarining raqamli modelini yaratishga alohida e‘tibor qaratgan holda, marksheyderlik o‘lchov ishlarida fotogrammetrik usullardan foydalanish masalalari ko‘rib chiqilgan. Zamonaviy raqamli fotogrammetriya yutuqlari, xususan mobil qurilmalar hamda Agisoft Metashape kabi maxsus dasturiy ta’minotlarini qo‘llash orqali murakkab fazoviy obyektlarning aniq uch o‘lchamli modellarini qimmatbaho uskunalarsiz olish mumkinligiga e’tibor qaratilgan. Tadqiqotda yorug‘lik past sharoitlarda tasvirga olishni tashkillashtirish va smartfon kalibrovka koeffitsientlari orqali natijalarning aniqligini oshirish masalalariga alohida e’tibor qaratilgan. Nazorat nuqtalari asosida o‘tkazilgan tahlil kalibrovka koefitsiyentlari qo‘llanilgandan so‘ng yuqori metrik aniqlikni ko‘rsatdi, bu esa taklif etilgan metodikaning yer osti kon sharoitlarida marksheyderlik tahlil uchun samarali ekanligini tasdiqladi.
Downloads
References
1. Волуевич Н.М. Фотопланиметрическая съемка горных выработок //Записки Горного института. – 2004. – Т. 159, ч. 1. – С. 77–79.
2. Sayyidqosimov S.S., Qurbonov H.A. Integration of mobile photogrammetric systems and mathematical methods in monitoring the condition of underground mining workings // Mining Machines and Technology. – 2025. – Т. 1, № 11. – С. 47–52. –DOI: https://doi.org/10.5281/zenodo.15239473.
3. Qurbonov H.A. Yer osti kon lahimlarining raqamli modellarini fotogrametrik usulda yaratishda mobil kameralar uchun me’yoriy ko‘rsatkichlarni ishlab chiqish // “Geologiya fanlari, innovatsion rivojlanish va mutaxassislar tayyorlashning dolzarb muammolari va istiqbollari”: xalqaro ilmiy anjuman materiallari. – Toshkent: Toshkent davlat texnika universiteti, 2025. – 1-qism. – B. 660–664.
4. Agisoft Metashape: руководство пользователя [Электронный ресурс]. –Москва: Agisoft LLC, 2022. – 99 с. – Режим доступа:
https://www.agisoft.com/pdf/metashape_1_8_ru.pdf .
5. Смолич С.В., Смолич К.С., Просекин Б.А. Современное маркшейдерское искусство: учебное пособие. – Чита: Забайкальский
государственный университет, 2018. – С. 68–70. – ISBN 978-5-9293-2208-2.
6. Митрофанов А.В., Филатов В.В. Цифровая фотограмметрия. – Екатеринбург: УрФУ, 2019.
7. Torkan M., Janiszewski M., Uotinen L., Rinne M. Method to obtain 3D point clouds of tunnels using smartphone LiDAR and comparison to photogrammetry // IOP Conference Series: Earth and Environmental Science. – 2023. – Vol. 1124, № 1. – 012016. – DOI: https://doi.org/10.1088/1755-1315/1124/1/012016.
8. Бойко Е.В., Андреев И.С. Современные методы автоматизированной маркшейдерии // Горное дело. – 2022. – № 7. – С. 33–42.
9. Bishop R. Applications of Close-Range Terrestrial 3D Photogrammetry to Improve Safety in Underground Stone Mines [Электронный ресурс]. – 2020. – Режим доступа: https://vtechworks.lib.vt.edu/handle/10919/98920?show=full (дата обращения: 05.06.2025).
Downloads
Published
Issue
Section
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.
License Terms of our Journal
